Szybkie czytanie – test na tempo czytania
Sprawdź, jak szybko czytasz. W tym celu włącz stoper i przeczytaj tekst poniżej w swoim tempie. Tak jak czytasz na co dzień. Przeczytajcie go jeden raz i wyłącz stoper. Czas czytania zapisz na kartce np. 4 minuty i 20 sekund. Gotowy? To zaczynamy! Test przygotowała Akademia efektywna-nauka.pl w Olsztynie.
„Pierwsza Wolna Elekcja” – test szybkiego czytania
Bezpotomna śmierć Zygmunta Augusta w 1572 r. postawiła przed zjednoczonym państwem problem wyboru nowego władcy. Jeszcze przed pogrzebem królewskim zawiązały się samorzutnie konfederacje szlacheckie – tzw. Kaptury – które przejęły zwierzchnią władzę w ziemiach i województwach, wykonując sądownictwo, ściągając podatki itd. Zasadniczą sprawą stał się problem stworzenia precedensu elekcji, której forma, taka lub inna, mogła zapewnić przewagę bądź magnaterii, bądź szlachcie.
Król mógł być wybierany przez wszystkich przedstawicieli stanu szlacheckiego, co zapewniłoby przewagę stronnictwa egzekucyjnego lub przez senat – co oddałoby władzę w ręce magnaterii. Elekcja dokonywana przez sejm byłaby kompromisem, przeciwko któremu opowiadała się także oligarchia litewska dążąca do rozluźnienia unii lubelskiej. Do rozbicia głosów przyczyniała się również reformacja, której zwolennicy lękali się zdobycia wpływów przez kościół. Magnaci protestanccy skupili się w Krakowie wokół marszałka wielkiego koronnego, Jana Firleja, natomiast ich katoliccy przeciwnicy przybyli na dwór prymasa, Jakuba Uchańskiego, do Łowicza.
Pierwsza faza walk politycznych rozgorzała wokół sprawy władzy w okresie bezkrólewia oraz miejsca przyszłej elekcji króla. W grę wchodziły miasta położone blisko ziem litewskich – Warszawa i Lublin.
Walka stronnictw przyniosła kompromisowe rozwiązanie. Senatorowie katoliccy przeforsowali na zjeździe w Kaskach jesienią 1572 r. decyzję o przekazaniu władzy na okres bezkrólewia (władza interrexa) w ręce prymasa. Zimą 1573 r. w Warszawie zebrał się Sejm Konwokacyjny, który przyniósł z kolei sukces stronnictwu szlacheckiemu. Zamojskiemu udało się przeforsować zasadę, że wybór króla miał się dokonywać virtim – tj. przez całą szlachtę, która mogła, acz nie musiała – wziąć udział w elekcji.
Elekcja, która odbyła się w kwietniu i maju 1573 r., stała się miejscem przetargów i rozgrywek politycznych, przy czym wciągnięte do niego zostały różne mocarstwa europejskie. Najpoważniejszymi kandydatami do tronu polskiego byli: syn cesarza Maksymiliana II – arcyksiąże Ernest popierany przez część możnowładztwa, szczególnie litewskiego, brat króla francuskiego Karola IX – książe andegaweński Henryk Walezy popierany przez część hierarchii katolickiej, Iwan IV Groźny – popularny wśród szlachty litewskiej i ruskiej. Kandydatury – szwedzka Jana Wazy i siedmiogrodzka – Stefana Batorego miały mniejsze szanse.
Pierwszy (z trzech poważniejszych kandydatów) odpadł car Iwan, który zraził sobie wyborców, stawiając warunki terytorialne i religijne, pod którymi zgadzał się przyjąć koronę.
Henryk stanowił dla szlachty symbol walki z protestantyzmem, był współwinny paryskiej rzezi – „nocy św. Bartłomieja” (1572), toteż szlachecka opozycja, w której coraz większą rolę odgrywał Jan Zamojski, zgodziła się na jego wybór pod warunkiem zatwierdzenia przez niego stałych praw szlacheckich i złożenia doraźnych zobowiązań. Pierwsze, nazywane artykułami henrykowskimi, nosiły od 1573 r. charakter stale potwierdzanej przez każdorazowego elekta ustawy dotyczącej wolnej elekcji, roli sejmu oraz poddania polityki zagranicznej króla pod kontrolą senatu. Ostatni artykuł – de non praestande oboedientia – dawał możliwość wypowiedzenia posłuszeństwa królowi w razie przekroczenia jego uprawnień lub niewypełnienia zobowiązań. Doraźne zobowiązania, różne dla każdego wybieranego monarchy w zależności od sytuacji wewnętrznej i zagranicznej, nazywane były pacta conventa. Zaprzysiężenie obu aktów stanowiło warunek ważności elekcji.
Sejm elekcyjny postanowił także, że nowy władca będzie musiał pojąć za żonę najmłodszą siostrę ostatniego Jagiellona – Annę. Henryk zaprzysiągł w Paryżu wszystkie przywileje i zobowiązania, m.in. gwarancję pokoju religijnego, w związku z czym musiał wpłynąć na złagodzenie polityki francuskiej w stosunku do miejscowych hugenotów.
Sejm 1574 r., który odbył się z okazji koronacji Henryka na króla Polski, stał się widownią starć między nowym władcą dążącym do wzmocnienia swej władzy a magnaterią i szlachtą. Ta ostatnia próbowała też ograniczyć rolę magnaterii, usiłując kontynuować egzekucję. Ostateczna rozgrywka została jednak odłożona wobec potajemnej ucieczki Henryka do Francji na wiadomość o śmierci króla Karola IX, po którym odziedziczyć miał koronę francuską. Mimo próśb i żądań król Henryk do Polski nie wrócił i powstała konieczność przeprowadzenia nowej elekcji.
(długość tekstu: 574 słów)
Jak obliczyć tempo czytania?
- Powyższy tekst ma 574 słowa.
- Twój czas czytania przelicz na sekundy (np. 4 min 20 sekund to 260 sekund).
Liczbę słów i twój czas czytania w SEKUNDACH wstaw do wzoru poniżej:
Liczba słów w tekście x 60 / czas czytania wyrażony w sekundach.
Np. 574 x 60 / 260 = 132.
Wynik 132 to liczba słów czytanych na minutę (s/m), jeżeli przeczytałeś/aś go w 4 min 20 sekund.
Statystyczny dorosły Polak lub Polka czyta 160-200 słów na minutę.
Lepiej z czytaniem radzą sobie osoby uczące się i miłośnicy książek. Każdy może czytać szybko. Jest to umiejętność do wytrenowania. Możesz nauczyć się szybko czytać samodzielnie lub zapisując się na kurs szybkiego czytania ze zrozumieniem w Akademii efektywna-nauka.pl w Olsztynie przy ul. Ratuszowej 3 tel. 895218745.
Jak sprawdzić zrozumienie przeczytanego tekstu?
Kliknij link Test czytania ze zrozumieniem. 10 pytań do tekstu „Pierwsza Wolna Elekcja”. Odpowiedz na 10 pytań i sprawdź ile zapamiętałeś. Za każdą prawidłową odpowiedź przyznaj sobie 1 punkt. Max to 10 punktów oznaczający 100% zrozumienie. Gotowy? Powodzenia!
